مینوز گوجه فرنگی (Tuta absoluta): اثرات و راهبردهای مقابله ای

محمدرضا زرهون
۳ اسفند, ۱۴۰۰
بدون دیدگاه
3 دقیقه زمان مطالعه

گوجه فرنگی (.Solanum lycopersicum L) با تولید سالانه 182 میلیون تن و ارزش تخمینی 87.9 میلیارد دلار یکی از مهم ترین محصولات از نظر اقتصادی در سطح جهان است. در کشورهایی مثل ایران، کشت گوجه فرنگی اهمیت اجتماعی-اقتصادی خاصی دارد، زیرا به ویژه فرصت‌های شغلی را برای زنان فراهم می‌کند که بیش از 60 درصد نیروی کار را در طول زنجیره ارزش تشکیل می‌دهند.

علاوه بر این، گوجه فرنگی ویتامین ها، مواد معدنی و اسیدهای آمینه ضروری را برای جوامع روستایی فراهم می کند. علیرغم اهمیت اجتماعی-اقتصادی آن، تولید گوجه فرنگی توسط عوامل زیستی و غیرزیستی متعددی محدود شده است. از جمله این موارد، آفات هستند که در حال حاضر مینوز برگ گوجه فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) جدی ترین آفت برای این محصول است.

مینوز گوجه فرنگی (Tuta absoluta): اثرات و راهبردهای مقابله ای

 

برای مدیریت آفت، پرورش دهندگان به استفاده از حشره کش های وسیع الطیف متوسل می شوند. با این حال، این عمل ناپایدار است و احتمالاً منجر به توسعه گسترده مقاومت، آلودگی میوه‌ها به دلیل باقیمانده آفت‌کش‌های زیاد و خطرات بهداشتی انسان و محیط زیست به دلیل اتکای بیش از حد به آفت‌کش‌های شیمیایی می‌شود.

در آمریکای جنوبی، استفاده گسترده از حشره‌کش‌های سنتزشده منجر به ایجاد مقاومت در برابر همه رده های حشره‌کش‌ها شد و این احتمالاً در ایران نیز صادق است، مگر اینکه یک رویکرد مدیریت یکپارچه آفات (IPM) اجرا شود.

مینوز برگ گوجه فرنگی، Tuta absoluta

مینوز گوجه فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) (Meyrick، 1917) که کرم سنجاقی گوجه فرنگی آمریکای جنوبی نیز نامیده می شود، به عنوان مهم ترین و مخرب ترین آفت گوجه فرنگی به هر کجا که حمله کرده است شهرت یافته است.

آلودگی به این آفت باعث کاهش عملکرد تا 100 درصد در گوجه فرنگی می شود، اگرچه به سایر گیاهان خانواده سولاناسه ها مثل سیب زمینی، بادمجان و … نیز حمله می کند. خارج از محدوده بومی خود، Tuta absoluta برای اولین بار در اسپانیا در سال 2006 مشاهده شد، از آنجا به نقاط مختلف جهان گسترش یافت و اغلب به یک تهدید جدی برای صنعت تولید گوجه فرنگی به شمار می رود

لارو Tuta absoluta و خسارت مینوز روی برگ گوجه فرنگی

زیست شناسی و نحوه ایجاد خسارت توسط Tuta absoluta

میزبان اصلی Tuta absoluta گوجه فرنگی است، اگرچه می تواند از سایر اعضای Solanaceae تغذیه و رشد کند. آسیب تغذیه زمانی ایجاد می شود که لاروها به داخل برگ نفوذ کرده و از قسمت های مزوفیل برگ ها تغذیه کنند.

این منجر به ایجاد حفره هایی نامنظم در سطح برگ می شود که بر ظرفیت فتوسنتزی گیاه تأثیر منفی می گذار. متعاقباً، برگ‌های آسیب‌دیده چروکیده می‌شوند و به طور بالقوه توانایی گیاه را برای دفاع از خود در برابر سایر عوامل مضر کاهش می‌دهند.حفره های موجود در برگ ها رشد عمومی گیاه را تغییر می دهند و می توانند باعث نکروز شوند

تحت حملات شدید، برگها ظاهری سوخته دارند. سایر علائم و نشانه های رایج آسیب Tuta absoluta عبارتند از:

ایجاد سوراخ بروی برگ، شکل غیر طبیعی، پوسیدگی ناشی از عوامل آلوده کننده ثانویه و آثار فضولات لاروها (مواد پودری ریز که حشرات گیاهخوار پس از هضم قسمت های گیاه آن را دفع میکنند). لاروهای بالغ (سن سوم تا چهار) می توانند از تمام قسمت های گیاه تغذیه کنند. این باعث آسیب قابل توجهی به گیاه می شود.

مینوز گوجه فرنگی (Tuta absoluta): اثرات و راهبردهای مقابله ای

 

لاروها در تراکم بالا به ساقه و میوه خسارت مستقیم میزنند. این امر رشد گیاه را متوقف میکند و مستقیماً عملکرد محصول را به خطر می اندازد. آسیب غیرمستقیم نیز در نتیجه تغذیه لارو اتفاق می افتد. حفره های موجود در ساقه‌ها و میوه‌ها مسیرهای ورودی برای آلودگی ثانویه توسط عوامل بیماری‌زا هستند که باعث افزایش بیشتر خسارت و هزینه کنترل و کاهش ارزش بازارپسندی میوه‌ها می‌شوند.

 

خسارت مینوز برگ گوجه فرنگی

مینوز گوجه فرنگی (Tuta absoluta): اثرات و راهبردهای مقابله ای

 

بررسی روش های مختلف کنترل بر علیه مینوز برگ گوجه فرنگی

مانند بسیاری از آفات دیگر، Tuta absoluta یک تهدید بزرگ برای تولید گوجه فرنگی (و سایر اعضای قابل کشت Solanaceae) است. به این ترتیب، تشخیص، شناسایی صحیح (آفت و آسیب) و سطح آستانه زیان اقتصادی، کلید موفقیت در کنترل این آفت است. چندین روش برای پایش و کنترل Tuta absoluta مورد استفاده قرار میگیرد.

در این بین روش هایی چون تله های فرومونی، روش های شیمیایی و … وجود دارند

  • جدول مقایسه رایج ترین روش های کنترل Tuta absoluta مورد استفاده و اثربخشی آنها
روش کنترلتعدادموفقیت بالا %تا حدی موفق %کنترل ناموفق %
کنترل شیمیایی38227.265.67.3
تله های فرومونی366.733.30
از بین بردن گیاهان آلوده301000
روش های دیگر333.366.70

تله های فرومونی

فرمون های جنسی مواد شیمیایی هستند که توسط موجود زنده ترشح می شوند تا افراد جنس مخالف همان گونه را برای جفت گیری جذب کنند. جفت گیری در Tuta absoluta در نتیجه جذب نر به سمت فرمون های آزاد شده توسط ماده ها اتفاق می افتد.
کنترل این آفت نیز می تواند از طریق استفاده از فرمون ها، عمدتاً از طریق به دام انداختن انبوه راه گشا باشد.

پایش Tuta absoluta با استفاده از فرمون

  • روش : تله‌های فرمونی می‌توانند هشدار اولیه آلودگی را بدهند و تراکم‌های Tuta absoluta را در آلودگی‌های کم‌جمعیت تا متوسط به‌دقت ثبت کنند. فقط نرها در تله‌های فرمونی اسیر می‌شوند، زمانی که به دنبال ماده‌هایی برای جفت‌گیری می‌گردند و زمانی که از فرومون‌ها برای نظارت استفاده می‌شود، به دام افتادن آن ها، وجود آفت و زمان شروع دوره پرواز فصلی آن را نشان می‌دهد. این در تعیین سطح آستانه برای زمان‌بندی رویه‌های کنترل یا برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا اقدامات اصلاحی باید انجام شود یا خیر مهم است.
  • اثربخشی: یک عامل مهم در هنگام استفاده از فرمون ها برای نظارت، استاندارد بودن تله ها (جاذب، توزیع کننده، طراحی تله و محل تله) است. همچنین، مواد جاذب و توزیع کننده باید تحت کنترل کیفیت دقیق قرار گیرند، زیرا نرخ انتشار و ناخالصی های شیمیایی، حتی در مقادیر کم، به شدت بر جذابیت یک طعمه تأثیر می گذارد. نشان داده شده که تعداد شکارهای نر در یک تله فرمونی لزوماً نشان دهنده خسارت محصول نیست و نمی تواند با آستانه اقتصادی مرتبط باشد. با این حال، به کشاورز کمک می کند تا شروع حمله آفات و پویایی جمعیت را تشخیص دهد، که برای شروع اقدامات کنترلی بسیار مهم است.
  • هزینه ها : در حال حاضر با توجه به اینکه شرکت نوتریکا به صورت تخصصی در زمینه  ارائه محصولات مرتبط با کنترل بیولوژیک در حال فعالیت است. شما میتوانید به راحتی تمامی تجهیزات کنترلی مرتبط به این حشره را با قیمت مناسب از مجموعه نوتریکا سفارش دهید

روش های دیگر کنترل

  • استفاده از گیاه مقاوم
  • کنترل شیمیایی
  • محلول پاشی کنترل کننده های  زیستی میکروبی
  • کنترل بیولوژیک با رهاسازی حشرات شکارگر و پارازیتوئید
  • استفاده از تکنولوژی های مخصوص قرار دادن تور بروی بوته
  • و در نهایت پیروی از یک روش کنترل تلفیقی آفت

نظر و تجربه شما در مورد خسارت این آفت و استفاده از روش های مختلف کنترل آن چیست ؟