آشنایی با آفت مگس میوه مدیترانه ای و نحوه کنترل آن
آفت مگس میوه مدیترانه ای با نام علمی(Wiedemann, 1824) Ceratitis capitata حشره ای از خانواده تفریتیده و راسته دوبالان است. این مگس از آفات قرنطینه ای ایران محسوب شده اما در برخی استان ها از جمله گلستان، مازندران، تهران و یزد در فهرست آفات همگانی جای دارد. مگس میوه مدیترانه ای به بیش از 350 گونه گیاهی شامل انواع درختان میوه هسته دار،دانه دار، برخی از گونه های جنگلی و زینتی و همچنین انواع سبزی و صیفی خسارت میزند. ویژگی هایی چون پلی فاژبودن(دامنه میزبانی وسیع)، نداشتن دیاپوز (استراحت)اجباری، قدرت زادآوری بالا و تولیدمثل مداوم در شرایط آب وهوایی مناسب، سازگاری با انواع شرایط محیطی و تحمل بیشتر به سرما(دماهای پایین تر)در مقایسه با سایرگونه های مگس میوه، باعث شده که این گونه در صدر فهرست آفات قرنطینه ای در دنیا قرار گیرد.
- Kingdom: Animalia
- Phylum: Arthropoda
- Class: Insecta
- Order: Diptera
- Family: Tephritidae
- Genus: Ceratitis
- Species: C. capitata
زیست شناسی :
مگس میوه مدیترانه ای در شرایط آب وهوایی مناسب (در صورت وجود میزبان) درتمام طول سال فعال است. و تا 12 نسل در سال تولید می کند. این حشره در شرایط آب وهوایی شیراز 4 تا 5 نسل کامل هم پوشان تولید می کند و قسمت عمده فصل زمستان را به صورت شفیره درون خاک سپری می کند. طول دوره هر یک از نسل های بهاره و تابستانه مگس در میزبان هایی مانند هلو، انجیر و آلو حدود یک ماه و طول دوره نسل پاییزه مگس در میوه هایی مانند انار، خرمالو و سیب حدود 45 روز به طول می انجامد.
براساس تجارب حاصل از تله گذاری با مواد جلب کننده، زمان اولین شکار حشرات کامل مگس در باغ های میوه شیراز نیمه اول تیرماه و اوج شکار درماه های مهر و آبان است.تخم گذاری مگس به صورت دسته های 3 تا 15 تایی و درعمق حداکثر دو میلی متری زیر پوست میوه است. مگس ماده برای تخم گذاری معمولا میوه های درحال رسیدن (مرحله تغییر رنگ) و دارای پوست نازک و نرم را انتخاب می کند.
مگس میوه مدیترانه ای از دوحس بویایی (مواد شیمیایی مترشحه از گیاهان میزبان) و بینایی برای پیداکردن گیاهان میزبان استفاده می کند. این حشره بیشتر به رنگ های زرد، نارنجی و قرمز جلب می شودو بر همین اساس در طراحی تله های جلب کننده مگس از رنگ زرد استفاده می شود.
نحوه خسارت آفت مگس میوه :
مگس میوه مدیترانه ای حشره ای با دامنه میزبانی بسیار وسیع است. از میزبان های این آفت می توان به گیاهان زیراشاره کرد: انواع مركبات. (نارنگي، لیموترش، لیموشیرین، نارنج، دارابی، پرتقال، گریپ فروت)، انجير، انگور، هلو، زردآلو، گیلاس، آلبالو، گلابي. شلیل، گوجه باغی، سيب، توت،توت فرنگی، آلو، به، خرما، موز، گردو. خرمالو، انار، انگور، انبه، آناناس، پاپایا و بعضي از انواع سبزی. و صیفی از قبيل هندوانه، خیار، کدو، گوجه فرنگي و بامیه.
مگس میوه مدیترانه ای دارای رفتار ترجیح میزبانی است و در هر منطقه بسته به وضعیت آب وهوا، ساختار اکوسیستم آن منطقه، نوع میزبان های در دسترس و ویژگی های فیزیکی و شیمیایی میوه میزبان ها، به یک یا چند نوع میوه مشخص بیش از سایر میزبان ها خسارت می زند. در شمال ایران انجیر بهترین میزبان آفت است و دربین گونه های مرکبات به نارنگی اونشو آسیب بیشتری میزند.
تخم گذاري حشره کامل مگس زير پوست ميوه باعث ایجاد فرورفتگی و تغییر رنگ پوست و کاهش بازار پسندی آن می شود. خسارت اصلی توسط لاروها وارد می شود که از قسمت گوشتی میوه تغذیه می کنند و باعث کرمو شدن و فساد میوه ها (کپک زدگی) می شوند. ريزش ميوه دربرخی میزبان ها از جمله خرمالو، انجیر و مرکبات از دیگر علائم خسارت اين حشره است.
روش های کنترل آفت مگس میوه مدیترانه ای :
- کنترل قانونی
- کنترل زراعی و مکانیکی
- کنترل شیمیایی
- کنترل بیولوژیک
کنترل قانونی :
ممنوعیت واردات میوه از کشورهای آلوده و رعایت استانداردهای بهداشتی، از جمله داشتن گواهی بهداشتی کشور مبدأ صادرکننده میوه. از اقدامات اساسی و ضروری قرنطینه ای برای جلوگیری از ورود آفت است. همچنین معاینه فنی میوه های وارداتی درمبادی ورودی از دیگر الزامات قرنطینه ای است.نظارت دقیق و رعایت اصول قرنطینه داخلی شامل جلوگيري از نقل و انتقال ميوه از مناطق آلوده داخل کشور. به مناطق غیر آلوده و بازرسی و ضدعفونی وسایل حمل و نقل میوه مانند جعبه ها نیز بسیار حائز اهمیت است.
کنترل زراعی و مکانیکی :
- جمع آوری مستمر و همگانی میوه های آلوده در باغ و انهدام کامل آن ها (دفن در عمق 50 سانت یمتری خاک)؛
- شخم عمیق پس از برداشت میوه باغ های آلوده؛
- پوشش میوه (با کاغذ کرافت، کاغذ روزنامه یا توری پارچه ای)؛
- کاشت محصولات با ارزش افزوده زیاد زیر اتاقک های مجهز به توری؛
- برداشت زودهنگام محصول در میوه های فرازگرا (مانند خرمالو، موز، گوجه فرنگی،پاپایا و آوکادو)؛
- تأخیرنداشتن در برداشت محصول و انبارنکردن محصول در باغ.
کنترل شیمیایی :
چون مگس ماده تخم های خود را زیر پوست میوه میزبان قرار می دهد. و لارو آن نیز ازبافت گوشتی داخل میوه تغذیه می کند، کنترل این آفت بسیار مشکل است. تشخیص به موقع
و زود هنگام جمعیت های کم اوایل فصل تأثیر بسزایی در مدیریت مگس میوه مدیترانه ای دارد. برای ردیابی مگس میوه مدیترانه ای می توان از دو روش استفاده کرد:
- معاینه میوه های درختان میوه زودرس در باغ های میوه دارای سابقه آلودگی مانندازگیل و زردآلو که میوه های زودرس اول فصل هستند؛
- نصب تله های حاوی مواد جلب کننده
نصب تله به همراه مواد جلب کننده بهترین کار است. تله های ردیابی را باید از اوایل فصل بهار در ارتفاع 5/ 1 تا 2 متری. ودر سمت جنوبی درختان میزبان آفت در باغ های مناطق آلوده نصب کرد. تله ها باید روی میوه های زودرس منطقه نصب شوند. برای ردیابی آفت نصب 1 تا 2 عدد تله درهر هکتار کفایت می کند. به رغم مشکلات متعدد روش شیمیایی، این روش مهم ترین ابزارمدیریت آفت در مناطق با آلودگی زیاد یا برای ریشه کنی آفت در مناطق تازه آلوده است.
کنترل بیولوژیک :
کاربرد تله ها و مواد جلب کننده در برنامه های ردیابی و شکار انبوه مگس های میوه بسیار متداول است. در کشور اسپانیا حدود 30 هزار هکتار از باغ های مرکبات به روش شکار انبوه علیه مگس مدیترانه ای تیمار می شوند. در برنامه پایش و کنترل مگس میوه مدیترانه ای از طیف وسیعی از تله ها و مواد جلب کننده استفاده می شود:
- تله ها: دلتا، مکفیل، سراترپ، جکسون و …
- مواد جلب کننده: فمیلور، سراتینکس، تری مدلور و …
در برنامه شکار انبوه مگس های میوه تله ها باید در سمت آفتاب گیر درختان آلوده و در ارتفاع 5/ 1 تا 2 متری نصب شوند.
منابع:
پژمان، 1398. مدیریت تلفیقی مگس میوه مدیترانه ای.
اولین دیدگاه را ثبت کنید