راهنمای مدیریت و کنترل آفت مینوز مرکبات

لارو مینوز مرکبات با ایجاد تونل های کم عمق در برگ های جوان درختان مرکبات تغذیه می کند. این آفت بیشتر در مرکبات (پرتقال، ماندارین، لیمو، لیموترش، گریپ فروت و انواع دیگر) و گیاهان نزدیک به آن (کامکوات و کالاموندین) یافت می شود. سایر آفات مینوز به علف های هرز، گیاهان زینتی و گیاهان زراعی حمله می کنند، اما لیف ماینر مرکبات تنها حشره مینوزی است که معمولاً به برگ های مرکبات حمله می کند.

در این نوشته و مقاله به صورت خلاصه روش های شناسایی، بیولوژی و مدیریت آفت مینوز مرکبات را بررسی خواهیم کرد.

شناسایی مینوز مرکبات

مینوز مرکبات شب پره ای بسیار کوچک و با رنگ روشن است که طول آن کمتر از 1/4 اینچ است. دارای بالهای جلویی نقره ای و سفید با نشانه های قهوه ای و سفید و یک نقطه سیاه مشخص در نوک هر بال است. بال‌ها عقبی سفید، با فلس‌های حاشیه‌ای بلند که از حاشیه بال‌های عقبی بیرون زده اند.

مرحله لاروی فقط درحفره و تونل ایجاد شده در برگ مرکبات و سایر گیاهان نزدیک به هم یافت می شود. در حین تغذیه و رشد لارو، یک دنباله ی frass (مدفوع) را که به صورت یک خط تیره نازک مشاهده می شود که در داخل مارپیچ پر پیچ و خمی که ایجاد کرده درست در زیر سطح برگ بر جای می گذارد. این ویژگی بصری برای کمک به شناسایی آفت استفاده می شود.

لارو در آخرین مرحله خود از تونل خارج شده و به سمت لبه برگ حرکت می کند. برگ را به دور خود می‌چرخاند و برای آماده می شود تا دوران شفیرگی را آغاز کند در نتیجه این عمل برگها حالت خمیده و لوله ای شکل میگیرند.

چرخه ی زندگی شب پره مینوز مرکبات

مینوز مرکبات دارای چهار مرحله زندگی است: تخم، لارو، شفیره و شب پره بالغ. حشرات بالغ به گیاهان آسیب نمی رسانند و تنها 1 تا 2 هفته عمر می کنند. شب پره های بالغ در صبح و عصر بیشترین فعالیت را دارند و روز را در حال استراحت بر روی سطح زیرین برگ ها می گذرانند، اما به ندرت دیده می شوند. بزودی پس از بیرون آمدن از شفیره، پروانه ماده یک فرمون جنسی ساطع می کند که نرها را جذب می کند. پس از جفت گیری، ماده تک تخم ها را در قسمت زیرین برگ های میزبان می گذارد. بر روی درخت، برگچه‌هایی که به تازگی رشد کرده‌اند، به ویژه در امتداد رگ میانی، مکان‌های ترجیحی برای تخم‌گذاری (Oviposition) هستند.

• تخمها حدود 1 هفته پس از قرار گرفتن، تفریخ می شوند. لاروهای تازه ظاهر شده بلافاصله شروع به تغذیه در برگ می کنند و در ابتدا حفره های های ریز و تقریباً نامرئی تولید می کنند. با رشد لارو، مسیر مارپیچ تونل آن بیشتر قابل توجه می شود. لاروها در طی یک دوره 2 تا 3 هفته ای 4 بار پوست اندازی می کنند.
• لارو به صورت پیش شفیره از تونل ایجاد شده خارج می شود و لبه برگ را می چرخاند و باعث پیچ خوردن برگ می شود. در داخل آن لبه پیچ خورده برگ لارو تبدیل به شفیره می شود. مرحله شفیرگی از 1 تا 3 هفته طول می کشد.
• کل چرخه زندگی حشره 3 تا 7 هفته طول می کشد. مینوز برگ مرکبات در دماهای بین 21 تا 29 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بیش از 60 درصد بهتر توسعه می یابد، اما به راحتی با اکثر شرایط ایران سازگار است.

خسارت ناشی از مینوز برگ مرکبات

مینوز برگ مرکبات فقط در برگهای لطیف، جوان و براق مرکبات و گونه های نزدیک به آن می تواند به عنوان لارو زنده بماند. برگ‌های مسن‌تر که سفت شده‌اند حساس نیستند مگر اینکه جمعیت‌های بسیار بالایی وجود داشته باشند. لاروها در داخل سطح پایینی یا بالایی برگهای تازه در حال ظهور حفره ایجاد میکنند و باعث می شوند آنها پیچ خورده و مخدوش به نظر برسند.

درختان بالغ (بیش از 4 سال) که دارای یک کانوپی متراکم از شاخ و برگ های قدیمی برای حفظ آنها هستند، می توانند آسیب به برگ های جدید را در بخشی از فصل رشد تحمل کنند و تأثیر ناچیزی بر رشد درخت و عملکرد میوه داشته باشند. درختان بسیار جوان شاخ و برگ های بالغ زیادی ندارند و در تمام طول سال تراکم بیشتری تولید می کنند و در نتیجه بیشتر مورد حمله مینوز قرار میگیرند. درختان جوان ممکن است کاهش رشد را تجربه کنند. با این حال، حتی درختان جوان با جمعیت بسیار بالای مینوز، احتمال مرگ درخت بسیار پایین است.

به نظر می رسد گرمای تابستان در نواحی جنوبی ایران باعث سرکوب جمعیت مینوز برگ مرکبات می شود، اما در مناطق ساحلی خنک تر، جمعیت این آفت ممکن است از تابستان تا پاییز زیاد باقی بماند. رشد نامنظرم درختان مرکباتی که توسط مینوز مورد حمله قرار می‌گیرند ناخوشایند به نظر می‌رسند، اما بهترین اقدام این است که آن را به حال خود رها کنید و اجازه دهید دشمنان طبیعی مرکبات از لاروهای موجود در معادن تغذیه کرده و آنها را پارازیت کنند، در واقع در بیشتر مواقع نیازی به سمپاشی با حشره کش ها نیست.

مدیریت و کنترل مینوز مرکبات

درختان بسیار جوان در برابر آسیب مینوز حساس ترهستند و درمان حشره کش ممکن است گاهی توجیه داشته باشد. با این حال، حشره‌کش‌های موجود برای درختان باغچه چندان مؤثر نیستند و بسیاری از محصولات بقایایی بر جای می‌گذارند که دشمنان طبیعی را می‌کشند و مشکلاتی را ایجاد می‌کنند. تله‌های فرمونی برای شناسایی شب پره‌های مینوز در دسترس هستند.

استفاده از تله ها

تله‌هایی که دارای فرمون (جاذب جنسی حشرات) ابزار مفیدی برای تشخیص مینوزها هستند از آن ها برای تعیین زمان پرواز شب پره ها و زمان قرار دادن تخم‌ها و زمان‌بندی کاربرد حشره‌کش ها استفاده می شود. با این حال، آنها به اندازه کافی از جمعیت را به دام نمی اندازند تا برای کنترل مورد استفاده قرار گیرند. فقط پروانه های نر به سمت فرمون کشیده می شوند و در پوشش چسبنده تله گیر می کنند.

تله های فرمونی را به اندازه ارتفاع شانه روی درخت مرکبات آویزان کنید. توصیه های سازنده را برای نگهداری تله حتما رعایت کنید، مانند اینکه چند وقت یکبار توزیع کننده فرمون باید تعویض شود. تله‌های تجاری مخصوص مگس مینوز مرکبات فقط ماده مینوز مرکبات را جذب می‌کنند، اما سایر حشرات ممکن است به طور تصادفی در تله گرفتار شوند.

قبل از تصمیم گیری برای انجام یک اقدام کنترلی، شب پره های به دام افتاده را شناسایی کنید. هر هفته تله ها را از نظر وجود و تعداد شب پره بررسی کنید. با این حال، مهم‌ترین زمان‌هایی که باید بررسی شود زمانی است که شب پره فراوان‌تر است و مرکبات در تابستان و پاییز تغییر رنگ می‌ دهند. همواره می توانید برای شناسایی آفت، عکس آن را برای تیم پشتیبانی نوتریکا ارسال نمایید.

مدیریت زراعی

شب پره مینوز به سمت سرشاخه های جدید درختان مرکبات جذب می‌شوند. از هرس شاخه های زنده بیش از یک بار در سال خودداری کنید تا سیکل های شاخه دهی یکنواخت و کوتاه باشد. هنگامی که برگ ها سفت شدند، آفت قادر به ایجاد حفره در برگ ها نخواهد بود. برگ‌های آسیب‌دیده توسط حشرات مرکبات را هرس نکنید زیرا نواحی آسیب‌دیده از برگ‌ها به تولید غذا برای درخت ادامه می‌دهند. کود نیتروژن را در مواقعی از سال که جمعیت مینورها زیاد است و رشد سرشاخه به شدت آسیب می بیند، مانند تابستان و پاییز، استفاده نکنید.

مدیریت شیمیایی

بسیاری از حشره‌کش‌هایی که برای مصارف مسکونی ثبت شده‌اند، به طور موثری ماده مینوز را کنترل نمی‌کنند، زیرا در رسیدن به لاروهای داخل تونل مشکل دارند. آلودگی برگ ناشی از مینوز به درختان بالغ به ندرت نیاز به درمان حشره کش دارد. اگر درختان خیلی جوان یا با ارزش آلوده باشند، می‌توان حشره‌کش‌ها را روی شاخ و برگ‌های جدید در زمانی که شب پره ها فعال هستند یا قبل از رشد سرشاخه جدید استفاده کرد.

محصولات حشره‌کشی که حاوی حشره‌کش‌های طبیعی آزادیراکتین یا اسپینوساد هستند، تا حدی در برابر لاروها کارایی دارند و برای دشمنان طبیعی بی‌خطر هستند. با این حال، باقی‌مانده‌ها خیلی دوام نمی‌آورند و این حشره‌کش‌ها ممکن است نیاز به استفاده مجدد هر ۷ تا ۱۴ روز داشته باشند.با این حال استفاده مجاز اسپینوساد 6 بار در طول دوره است

ایمیداکلوپرید که روی زمین در پایه درختان مرکبات (در خاک) اعمال می شود، طولانی ترین دوره کنترل، 1 تا 3 ماه را فراهم می کند. ایمیداکلوپرید فقط باید یک بار در سال استفاده شود. کاربرد ایمیداکلوپرید باید برای محافظت از دوره های برافروختگی برگ، مانند در بهار و پاییز، زمان بندی شود. ایمیداکلوپرید 1 تا 2 هفته طول می کشد تا از ریشه به برگ ها منتقل شود، بنابراین باید به محض ظاهر شدن سرشاخه جدید استفاده شود.

برای محافظت از زنبورها، از مصرف ایمیداکلوپرید در طول دوره 1 ماه قبل یا در طول شکوفایی خودداری کنید.

استفاده مکرر از حشره کش های وسیع الطیف مانند مالاتیون، کارباریل* و پیرتروئیدها توصیه نمی شود زیرا حشرات مفید را از بین می برند و می توانند منجر به تجمع مگس های سفید، شپشک ها و سایر آفات مرکبات شوند.